Na liście spółek strategicznych znalazły się te firmy, w których skarb państwa chce zachować większość udziałów oraz firmy z tzw. ustawy o złotym wecie lub złotej akcji. Obowiązująca od dwóch lat ustawa daje skarbowi państwa decydujący głos w 15 firmach, w których jest mniejszościowym udziałowcem, np. KGHM (skarb państwa ma 44 proc. akcji), PKN Orlen (27 proc.) czy Grupie Lotos (6,93 proc.).
Jeśli minister skarbu uzna, że chce oddać kontrolę nad którąś ze spółek strategicznych, będzie musiał uzyskać zgodę rządu.
Na listę wpisano największe firmy z branży petrochemicznej, gazowniczej, energetycznej, górnictwa, transportu kolejowego i mediów, np. PERN Przyjaźń, PGNiG, PSE, Gaz - System, Nafta Polska, PZU, Bumar, Totalizator Sportowy, Giełda Papierów Wartościowych, PKP, Kompania Węglowa, LOT, TVP, Polskie Radio oraz uzdrowiska.
Lista spółek strategicznych zostanie dołączona jako rozporządzenie ministra skarbu do projektu ustawy o nadzorze właścicielskim przyjętego ostatnio przez rząd. Resort skarbu chce, żeby projekt ten znalazł się na liście priorytetowych ustaw, które mają być uchwalone bez względu na kryzys koalicyjny przed rozważanymi przez polityków ewentualnymi przedterminowymi wyborami.
Projekt ustawy zakłada wprowadzenie szczególnej kontroli nad spółkami strategicznymi. Minister skarbu wyznaczy im szczegółowe zadania (tzw. misję korporacyjną). Żeby kontrolować sytuację w firmach, wyśle do nich specjalne kilkuosobowe komisje audytu. Oprócz normalnie zatrudnianych audytorów na bieżąco będą one monitorować wyniki finansowe firm i raportować ministrowi.
Tworzenie specjalnych zasad kontroli w spółkach strategicznych krytykują organizacje przedsiębiorców. Według Business Centre Club tworzenie komitetów audytu będzie sprzeczne z prawem. - O tym, jakie mają być organy w spółkach, stanowi kodeks spółek handlowych - uważa Janusz Zieliński z BCC. Zdaniem Konfederacji Pracodawców Polskich projekt podważa zasady wolnorynkowe, bo daje ministrowi skarbu pozycję uprzywilejowaną wobec pozostałych udziałowców. - Spółki z udziałem skarbu państwa konkurują z innymi uczestnikami rynku. Z tego powodu właśnie w stosunku do nich powinny być stosowane takie same reguły jak wobec innych podmiotów obrotu gospodarczego - uważa KPP.
Listą spółek strategicznych zainteresowała się Komisja Europejska, która jest niechętna zwiększaniu uprawnień skarbu państwa w gospodarce. KE domaga się likwidacji złotego weta, przez które rząd może tak wpływać na decyzje zarządów firm strategicznych, aby te np. wstrzymały się z rozwiązaniem spółki, nie przenosiły jej siedziby za granicę, może też wymuszać zmianę profilu działalności. Spółka może mieć z powodu złotej akcji kłopoty ze sprzedażą lub dzierżawą majątku. - To zasadniczo obniża atrakcyjność nabycia udziałów w spółkach państwowych przez innych inwestorów z UE - argumentowała Komisja. - Taki czynnik odstraszający inwestorów z pozostałych państw członkowskich narusza przepisy traktatu dotyczące swobodnego przepływu kapitału oraz swobody przedsiębiorczości.
Przygotowany przez Ministerstwo Skarbu wykaz spółek strategicznych:
1. Inowrocławskie Kopalnie Soli "Solino" SA w Inowrocławiu
2. Polski Koncern Naftowy Orlen SA w Płocku
3. Grupa Lotos SA w Gdańsku
4. Przedsiębiorstwo Eksploatacji Rurociągów Naftowych "Przyjaźń" SA w
Płocku
5. Przedsiębiorstwo Przeładunku Paliw Płynnych "Naftoport" sp. z o.o.
w Gdańsku
6. KGHM Polska Miedź SA w Lubinie
7. Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA w Warszawie
8. Operator Gazociągów Przesyłowych Gaz-System Spółka Akcyjna w
Warszawie
9. Nafta Polska SA w Warszawie
10. Przedsiębiorstwo Poszukiwań i Eksploatacji Złóż Ropy i Gazu
"Petrobaltic" SA w Gdańsku
11. Operator Logistyczny Paliw Płynnych sp. z o.o. w Płocku
12. Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego SA w Bytomiu
13. Polski Rejestr Statków SA w Gdańsku
14. Zarząd Morskiego Portu Gdańsk SA w Gdańsku
15. Zarząd Morskiego Portu Gdynia SA w Gdyni
16. Zarząd Morskich Portów Szczecin i Świnoujście SA w Szczecinie
17. Polskie Sieci Elektroenergetyczne SA w Warszawie
18. PSE-Operator SA w Warszawie
19. Energa SA w Gdańsku
20. Energetyka Południe SA w Katowicach
21. ENEA SA w Poznaniu
22. Bumar sp. z o.o. w Warszawie
23. Totalizator Sportowy sp. z o.o. w Warszawie
24. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie SA
25. Powszechny Zakład Ubezpieczeń SA w Warszawie
26. Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski SA
27. Siarkopol Gdańsk SA w Gdańsku
28. Polska Agencja Prasowa SA w Warszawie
29. Polskie Radio SA w Warszawie
30. Polskie Radio Szczecin SA w Szczecinie
31. Radio Białystok SA w Białymstoku
32. Radio dla Ciebie SA w Warszawie
33. Radio Gdańsk SA w Gdańsku
34. Radio Katowice SA w Katowicach
35. Radio Kielce SA w Kielcach
36. Radio Koszalin SA w Koszalinie
37. Radio Kraków SA w Krakowie
38. Radio Lublin SA w Lublinie
39. Radio Łódź SA w Łodzi
40. Radio Merkury SA w Poznaniu
41. Radio Olsztyn SA w Olsztynie
42. PRO FM SA w Opolu
43. Polskie Radio Pomorza i Kujaw SA w Bydgoszczy
44. Radio Rzeszów SA w Rzeszowie
45. Radio Wrocław SA we Wrocławiu
46. Radio Zachód SA w Zielonej Górze
47. Telewizja Polska SA w Warszawie
48. Uzdrowisko Busko-Zdrój SA w Busko-Zdroju
49. Przedsiębiorstwo Uzdrowisko Ciechocinek SA w Ciechocinku
50. Solanki Uzdrowisko Inowrocław sp. z o.o. w Inowrocławiu
51. Uzdrowisko Kołobrzeg SA w Kołobrzegu
52. Uzdrowisko Krynica- Żegiestów SA w Krynicy
53. Uzdrowisko Lądek-Długopole SA w Lądku-Zdroju
54. Uzdrowisko Rymanów SA w Rymanowie Zdroju
55. Uzdrowisko Świnoujście SA w Świnoujściu
56. Przedsiębiorstwo Uzdrowiskowe "Ustroń" w Ustroniu SA
57. Zespół Uzdrowisk Kłodzkich SA w Polanicy-Zdroju
58. Uzdrowisko Szczawno-Jedlina SA w Szczawnie-Zdroju
59. Uzdrowisko Konstancin-Zdrój sp. z o.o. w Konstancinie-Jeziornie
60. Uzdrowisko Cieplice sp. z o.o. w Jeleniej Górze
61. Uzdrowisko Świeradów-Czerniawa sp. z o.o. w Świeradowie-Zdroju
62. Kopalnia Soli "Wieliczka" SA w Wieliczce
